Απέναντι στην πολυδιάστατη κρίση που περνάμε, κεντρική σημασία αποκτά η ανασυγκρότηση της παραγωγής με βάση τις σημερινές εναπομείνασες δυνατότητες. Αυτές, δεν είναι άλλες από τις ζωντανές δυνάμεις ανθρώπων που, συνεργατικά και φιλικά, θα δώσουν το ανάλογο νόημα στην παραγωγή των αγαθών, κραδαίνοντας τη σκυτάλη από την ιστορία και τους παλιούς που ακόμα ζούνε στο νησί. Οι σχέσεις εμπιστοσύνης και η αλληλεγγύη, η γνώση και ο μόχθος, θα συμβάλουν στο φτιάξουμε μια τοπική οικονομία που θα διαπλατύνεται και θα συνθέτει στο διάβα της τη ζωή και την επιβίωση. Μια σειρά επιστολών θα επιδιώξουν να συμβάλουν σε μια σοβαρή συζήτηση μετάβασης σε δρόμους σύγχρονους και συνάμα βιώσιμους. Θέλουμε μια Αίγινα που θα κρατά τα παιδιά της στο νησί και θα τους δίνει τη δυνατότητα να αναπτύξουν δημιουργικά τις παραγωγικές τους ικανότητες σε μια φιλική-συνεργατική οικονομία.
- Έχετε ψαράδες ψάρια, έχετε ψαράδες ψάρια,
έχετε ψαράδες ψάρια, αστακούς και καλαμάρια,
αστακούς και καλαμάρια.
- Έχομε χρυσή σαρδέλα σαν την έμορφη κοπέλα.
- Έμαθα κυρά πως έχεις ψαροπούλα και ψαρεύεις
κι ήρθα να σου τη γυρέψω μαύρα μάτια να ψαρέψω.
Η ιστορική σχέση των μεσογειακών λαών με τη θάλασσα και ιδιαίτερα του ελληνικού, που έχει ένα τεράστιο πλεονέκτημα ακτογραμμής, ανέδειξε την αλιεία ως έναν πολύ σημαντικό τρόπο επιβίωσης ενώ γύρω από αυτήν ένας ιδιαίτερος πολιτισμός αναδύθηκε κι επιβίωνε μέχρι και πριν μερικές δεκαετίες. Αυτός ο πολιτισμός αποθησαύριζε την εμπειρία κι εξέλισσε την τεχνολογία, τραγουδούσε τη θάλασσα με τις χαρές και τους καημούς της, δημιουργούσε γεύσεις κι απλωνόταν σε κάθε μεριά της ενδοχώρας, από τα πεδινά μέχρι και τις κορυφές του προφήτη Ηλία που έψαχνε ανθρώπους οι οποίοι δεν είχαν δει ποτέ τους κουπί. Ένας πλούσιος κόσμος, με προβλήματα και δυνατότητες ήταν η παράλια Ελλάδα μέσα στη ναυτική της παράδοση.
Αυτός ο κόσμος σήμερα χάνεται στο όνομα της «γαλάζιας ανάπτυξης» που επιβάλει η ΕΕ, εξ αιτίας της διαχρονικής αδιαφορίας του κράτους για τον μικρό ψαρά και της θλιβερής κατάστασης που έχει περιπέσει ο ελληνικός λαός μετά τη μεταπολίτευση. Ο μικρός, ο παράκτιος ψαράς που αποτελεί τη συντριπτική πλειοψηφία μέσα στον κλάδο, είναι αυτός που έχει υποστεί τα μεγαλύτερα πλήγματα.
Το χτύπημα προς την «παραδοσιακή», όπως ονομάζεται η μικρού δυναμικού αλιεία, έχει δοθεί ήδη από την ΕΕ μέσα από την εξίσωση της δραστηριότητας της με τα καταστροφικά αποτελέσματα της βιτζότρατας και του γρι-γρι. Η υπεραλίευση, η οποία οφείλεται στην νόμιμη ή νομιμοποιημένη δραστηριότητά τους, παραπλανητικά, αποδίδεται στο σύνολο της ελληνικής αλιείας, ενοχοποιώντας με αυτόν τον τρόπο το μικρό ψαρά, καίγοντας τα χλωρά μαζί με τα ξερά. Έτσι ο περιορισμός της «παραδοσιακής αλιείας» ξεκινάει από τις νέες υποχρεωτικές προϋποθέσεις οι οποίες είναι δαπανηρές και πέφτουν στους ώμους των μικρών ψαράδων και φτάνει μέχρι και το σχέδιο της «γαλάζιας ανάπτυξης». Ένα σύνολο δράσεων της «γαλάζιας ανάπτυξης» αφορούν το επιχειρησιακό πρόγραμμα 2014-2020, της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής κόστους 6,5 δις ευρώ: υδατοκαλλιέργειες, θαλάσσιος τουρισμός, εξόρυξη βυθού, θαλάσσιες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, βιοτεχνολογία.
Συμπερασματικά και λαμβάνοντας υπόψη τόσο το νέο τρίτο μνημόνιο που εναποθέτει το βάρος του επαχθούς και άδικου χρέους στην πλειοψηφία των λαϊκών στρωμάτων όσο και τις δρομολογημένες διαδικασίες προσαρμογής στην ευρωπαϊκή «γαλάζια ανάπτυξη», βλέπουμε να εξαφανίζεται ο μικρός ψαράς και τη θέση του να καταλαμβάνει η μεγάλου δυναμικού αλιεία, η βιομηχανική υδατοκαλλιέργεια, οι αθρόες εισαγωγές ψαριών από τον Ατλαντικό και τη Δυτική Αφρική καθώς και μια σειρά δραστηριοτήτων που απαιτούν επιχειρηματική λογική, υψηλές γνωριμίες, κεφάλαιο και εξειδικευμένες γνώσεις.
Η ομάδα Προβληματισμού και Παρέμβασης στην Αίγινα εδώ και δυο χρόνια περίπου, με αφορμή το ζήτημα της εγκατάστασης των υδατοκαλλιεργειών στη Λιγέα της Αίγιναςβρίσκεται σε συνομιλίες με ψαράδες στο νησί. Φανερή μας επιδίωξη, πέρα από την εναντίωσή μας στην εγκατάσταση αυτή και με αυτούς τους όρους, είναι η στήριξή του μικρού ψαρά και η εκ νέου άνθιση του επαγγέλματος στις σύγχρονες συνθήκες με στόχο την ικανοποιητική επιβίωση του ανθρώπου που παλεύει με τον καιρό και τη θάλασσα κι αφετέρου τον πλήρη εφοδιασμό της κοινωνίας με ντόπια και εγγυημένα αλιεύματα. Οι συνομιλίες αυτές κατέληξαν στα παρακάτω σημεία που αφηγούνται την κατάσταση της αλιείας στην Αίγινα, στα προβλήματα καθώς και σε βελτιωτικές προτάσεις:
-Η τοπική ταυτότητα του ψαρά, αφορά κυρίως την αλιεία με τα δίχτυα, δευτερευόντως το παραγάδι και σε πολύ μικρό ποσοστό την αλιεία ξιφία ενώ έχει και ελάχιστους που κάνουν καταδύσεις. Έχει κατά ένα μεγάλο ποσοστό (σχεδόν 50%) απόμαχους ναυτικούς. Στις σύγχρονες συνθήκες μετά τη φτωχοποίηση μεγάλου μέρους της αιγινήτικης κοινωνίας, πολλοί ερασιτέχνες έχουν εντείνει τις προσπάθειές τους και από απλή ευχαρίστηση, το ψάρεμα, στηρίζει το καθημερινό τραπέζι και έχει καταστεί συμπλήρωμα του εισοδήματός τους. Κι ενώ υπάρχει μια νέα αναζήτηση στραμμένη προς την παράκτια «παραδοσιακή αλιεία» εν τούτοις δεν υπάρχουν κίνητρα που να την ευνοούν, αντίθετα εφαρμόζονται κανονιστικές διατάξεις με βάση τις οδηγίες της ΕΕ που την καθιστούν απαγορευτική. Αντίστοιχα στις σχολικές μονάδες δεν υπάρχει η αλιεία και θαλάσσιο περιβάλλον ως επαγγελματικός προσανατολισμός με αποτέλεσμα οι νέες γενιές να στερούνται αυτής της γνώσης και εξοικείωσης με την αλιεία και τη θάλασσα, σε ένα νησί όπως η Αίγινα.
-Ο Σαρωνικός είναι σε καλύτερη κατάσταση από την περίοδο που εγκαταστάθηκε το εργοστάσιο Βιολογικού καθαρισμού στην Ψυτάλλεια. Επίσης παρά την υπεραλίευση από την μεγάλου δυναμικού αλιεία, η διαμόρφωση του βυθού είναι τέτοια που βοηθάει να επιβιώσουν πολλά είδη και αλιεύματα. Ταυτοχρόνως, με απλούς και μη δαπανηρούς τρόπους θα μπορούσε να προστατευτεί ο βυθός και να εμπλουτιστεί με ρίψη-εναπόθεση αδρανών υλικών στο βυθό.
-Υπεραλίευση-ανύπαρκτος Έλεγχος: Η νομοθεσία που προστατεύει τον θαλάσσιο πλούτο δεν εφαρμόζεται και ανεμότρατες με συρόμενα -κυρίως από άλλες περιοχές- ψαρεύουν στο τρίγωνο μεταξύ Μονής-Αγκιστρίου-Αίγινας, παράνομα καθώς και σε άλλα σημεία. Το σύστημα παρακολούθησης (που βρίσκεται στα κεντρικά του Πειραιά) δεν ανταποκρίνεται ή δεν λειτουργεί με τρόπο που να ελέγχει την παράνομη αλιεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό της περσινής απαγόρευσης αλίευσης μπακαλιάρου στους παράκτιους ενώ ταυτοχρόνως κυκλοφορούσαν στην αγορά μπακαλιάροι μικρού μεγέθους. Υπάρχει ανυπαρξία ελέγχου από το τοπικό Λιμεναρχείο αφού δεν διαθέτει ούτε πλωτό σκάφος. Σε αυτήν την κατάσταση αναφέρεται και η διακριτική καλλιέργεια των σχέσεων με ανθρώπους κάποιων μηχανισμών που συνήθως καλύπτουν μεγάλες παραβάσεις.
-Ψαραγορά: Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα συνεργασίας με τους παράκτιους ψαράδες του νησιού, αφού κάποιοι πάγκοι προμηθεύονται ψάρια από το εξωτερικό (π.χ. από τη Σενεγάλη) εφόσον αυτά είναι πιο φθηνά. Έτσι ο ψαράς πουλάει μόνος του, συνήθως σε εξευτελιστική τιμή στον πάγκο ή παράνομα σε γνωστούς.
-Ερασιτέχνες: Υπάρχει το πρόβλημα της υπεραλίευσης και από κάποιους ερασιτέχνες οι οποίοι δεν τηρούν τους προβλεπόμενους όρους. Σε γενικές γραμμές οι σχέσεις των δυο κλάδων (επαγγελματικού και ερασιτεχνικού) δεν είναι ανταγωνιστικές αλλά συνεργατικές. Οι επαγγελματίες αντιλαμβάνονται τις σημερινές συνθήκες και είτε «κάνουν τα στραβά μάτια» σε μικροϋπερβάσεις, είτε βοηθούν υποδεικνύοντας ψαρότοπους. Το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στο ψάρεμα και τη διάθεση του χταποδιού κυρίως, όπως επίσης και με το «χοντρό παραγάδι» που έχει μεγάλα αγκίστρια. Έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις που ελάχιστοι ερασιτέχνες υπερβαίνουν κατά πολύ τα προβλεπόμενα όρια για λόγους κερδοσκοπίας.
-Ζημιές:
1)Από δελφίνια που σκίζουν τα δίχτυα και τρώνε τα ψάρια που έχουν πιαστεί
2)Από τράτες που συνήθως δεν σταματούν μπροστά σε απλωμένα δίχτυα και τα καταστρέφουν
3)Από φώκιες που φωλιάζουν στη Μονή, στη Μετώπη, στο Αγκίστρι αλλά και δίπλα στην Κολόνα
4)Από κλοπές
-Καύσιμα: Μέσα στα καθημερινά προβλήματα που επιδεινώθηκαν μετά την κήρυξη της κρίσης είναι το πρόβλημα της αύξησης της τιμής των καυσίμων και το ότι δεν τηρείται η έκπτωση του ΦΠΑ. Εφόσον δεν αποδίδεται στους πρατηριούχους καυσίμων αυτοί συνεχίζουν να το εισπράττουν κανονικά από τους αλιείς. Το τρίτο μνημόνιο εμπεριέχει την απειλή της άρσης της φοροαπαλλαγής των μικρών ψαράδων, γεγονός που θα οδηγήσει σε περαιτέρω αποδυνάμωση του κλάδου.
-Ιδιαιτερότητες: Πολλοί ντόπιοι ψαράδες είναι μεγάλης ηλικίας και οι οποίοι καλούνται να υποστούν τις νέες φορολογικές μεταρρυθμίσεις, μετά βίας κρατούν έναν αξιοπρεπή τρόπο επιβίωσης. Πολλοί αδυνατούν να καλύψουν τις υπάρχουσες υποχρεώσεις τους. Έτσι, κυριαρχεί ο εύλογος φόβος της εξαφάνισης της παράκτιας αλιείας στο νησί μας, αυτής που αποτελεί τη βάση του επαγγέλματος.
-Νέες Τεχνολογίες: Η υποχρέωση εφοδιασμού με υψηλής τεχνολογίας συσκευές, η οποία έχει αναβληθεί έχει δυο αρνητικές επιπτώσεις: εκτός από την οικονομική επιβάρυνση για την εγκατάστασή της, σε εποχή που οι παράκτιοι αλιείς αδυνατούν να καταβάλουν το ποσό, είναι και η ετήσια συνδρομή μεγάλου κόστους. Από την άλλη δεν είναι οι παράκτιοι ψαράδες που οφείλουν να ελέγχονται όσο η μεσαία αλιεία που προκαλεί καταστροφή της θαλάσσιας χλωρίδας και πανίδας με τα συρόμενα και το γρι-γρι.
Μετά από αυτή τη διεξοδική συζήτηση υπήρξε το συμπέρασμα ότι από πλευράς πολιτείας, οφείλουν να παρθούν τα παρακάτω μέτρα:
1)Ουσιαστικοί και σοβαροί έλεγχοι της παράνομης αλιείας
2)Ουσιαστική φοροαπαλλαγή στα καύσιμα
3)Εφαρμογή τεχνολογίας που να απωθεί τα δελφίνια στους ψαρότοπους
4)Πίστωση για την προμήθεια διχτυών-αποζημίωση
5)Δημιουργία περιβάλλοντος κινήτρων ώστε να απορροφούνται, πρωταρχικά, τα ντόπια αλιεύματα
Θεωρούμε ότι η συζήτηση για την αλιεία, μόλις έχει ανοίξει αφού κανένας άλλος φορέας στο νησί δεν έχει θέσει στη βάση της κοινωνίας, το ζήτημα της αλιείας. Ανεξάρτητα από την άμυνα στις όψεις της επίθεσης που δέχονται, τόσο από τις μνημονιακές συμβάσεις που θίγουν γενικώς την πρωτογενή παραγωγή όσο και από τις ιδιαίτερες πλευρές των οδηγιών για τη «γαλάζια ανάπτυξη», θεωρούμε ότι το ζήτημα της αλιείας μπορεί να τεθεί και θετικά. Δηλαδή με προσπάθειες δημιουργίας δράσεων που να καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών και οικονομικών αναγκών:
Α)Προσπάθεια για μια Αγορά μέσα στην Αγορά, με τη συνδρομή και σύμπραξη του Δήμου Αίγινας, της Αντιπεριφέρειας Νήσων Αργοσαρωνικού και του επίσημου οργάνου που εκπροσωπεί τους αλιείς στο νησί. Αυτό μπορεί να πάρει την κατάλληλη μορφή (επίσημη συνεργασία με πάγκους της ήδη Ψαραγοράς, δημιουργία μιας νέας μικρής Ψαραγοράς που θα δέχεται με κάποιους όρους και προδιαγραφές τα αλιεύματα των παράκτιων αλιέων, κλπ) αντίστοιχα με τους παράγοντες που επιθυμούν να δημιουργήσουν ένα χώρο όπου θα απορροφούνται αποκλειστικά τα ντόπια αλιεύματα. Μια τέτοια προσπάθεια θα μπορεί να λειτουργήσει ως εγγύηση ποιότητας για την κοινωνία, να βοηθάει στην αξιοπρεπή επιβίωση και να έχει αποθεματικά ώστε να στηρίζει προσπάθειες νέων ψαράδων.
Β)Καμπάνια για την ενημέρωση του κοινού από τους αρμόδιους φορείς που κατά τ’ άλλα κωφεύουν στις εκκλήσεις της ντόπιας παράκτιας αλιείας, αλλά και δημιουργίας υποδομών και βάσης δεδομένων για την μεταφορά αυτής της διαχρονικής εμπειρίας σε προγράμματα και θεσμοθετημένα μαθήματα στο σχολείο.
Γ)Δημιουργία πειραματικής μονάδας υδατοκαλλιεργειών με συνεργασία του επίσημου συλλόγου αλιέων, φορέων του νησιού και επιστημόνων, έτσι ώστε να πληρούνται οι απαραίτητοι όροι (τροφές, περιβάλλον, εργασιακά) οι οποίοι στην ουσία συνήθως καταπατώνται από τον υπάρχοντα κλάδο.
Δ)Ανάπτυξη του αλιευτικού τουρισμού από το σύνολο των παράκτιων αλιέων του τόπου μας, συντεταγμένα, με στόχο να συμμετέχουν όλοι και εκ περιτροπής, έτσι ώστε να συμπληρώνουν το εισόδημά τους και οι επισκέπτες του νησιού να γνωρίζουν τις αθέατες ομορφιές του. Το σημείο αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό αφού οργανωμένα συμφέροντα (μεγάλα αλιευτικά σκάφη, ιδιοκτήτες αλιευτικών στόλων κλπ) είναι ήδη "έτοιμα" για την ανάληψη τέτοιων πρωτοβουλιών απέναντι στους ενδεείς και ανέτοιμους ψαράδες του παράκτιου βίου.
Από την πλευρά μας θα συνεχίζουμε να στηρίζουμε την παράκτια αλιεία της Αίγινας επιμένοντας σε παλιές μας αναφορές:
-Αγώνας ενάντια στη νέα κατοχή των μνημονίων
-Να ακυρωθεί το Χωροταξικό Υδατοκαλλιεργειών (ΚΥΑ/4-11-2011)
-Να ακυρώσουμε την εγκατάσταση ιχθυοκαλλιέργειας στη Λιγέα του νησιού μας
-Να στηρίξουμε τους ψαράδες στους τόπους μας
-Να ενταχθεί ως μάθημα στην εκπαίδευση, η αλιευτική παραγωγή και το θαλάσσιο περιβάλλον
Ομάδα Προβληματισμού και Παρέμβασης στην Αίγινα
Διαβάστε επίσης:
- Η πρόσφατη αγροτική ιστορία της Αίγινας και οι σημερινές δυνατότητες
- Η πρόσφατη αγροτική ιστορία της Αίγινας και οι σημερινές δυνατότητες (μέρος Β΄)
- Αίγινα: από τη εξαρτημένη ανάπτυξη στην οικονομική αυτοδυναμία
- Στέρνες, φραγματάκια, σουβάλες στην Αίγινα: Νερό για το χωράφι και τα ζωντανά
- Η οικιακή οικονομία στην Αίγινα: το χωραφάκι, ο κήπος, η βάρκα, η κότα κι η κατσίκα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Προσθέστε τα σχόλια σας: